Boekenbarometer Q2 2020

Elk halfjaar brengt CB de Boekenbarometer uit met daarin de stand van zaken rond het fysieke en digitale boek in Nederland. Het afgelopen halfjaar is door corona een bijzondere tijd geweest, die ook zijn impact heeft gehad op het boekenlandschap. Daarom extra veel aandacht voor dit halfjaar. En: de Boekenbarometer heeft een nieuw, online, jasje.

In deze Boekenbarometer hebben we extra veel aandacht voor de volgende periodes: pre-corona (week 6 t/m 9), mid-corona (week 13 t/m 16) en post-corona (week 24 t/m 27). Daarnaast hanteren we een begin van de coronaperiode (week 12), een hoogte-/dieptepunt (tussen week 14 en 16) en een 'einde' van de coronaperiode (week 23, de eerste echte versoepeling van de maatregelen). Met een nog verdere versoepeling van de coronamaatregelen per 1 juli, markeert week 27 het cijfermatige einde van deze (corona)periode. Uiteraard zal de impact van corona per persoon en organisatie verschillen en zullen sommige effecten nog voor langere tijd merkbaar zijn.

Speciaal voor deze periode zoomen we in op weekniveau (waar we normaal gesproken, en ook verderop, data tonen per kwartaal).

Het fysieke boek in coronatijd

Voor corona (week 6) zat het fysieke boek op een piek qua afzet. Als we de afzet via B2B (fysieke winkels) en e-commerce (online winkels) bekijken voor die week, had B2B een aandeel van 81,1% en e-commerce 18,9%. De coronamaatregelen gingen in per week 12. Twee weken later was het diepste punt bereikt. De B2B-afzet was met 49,0% gedaald (ten opzichte van week 6). Nog twee weken later (week 16) zaten B2B en e-commerce dichter bij elkaar dan ooit. B2B had een aandeel van 58,8% en e-commerce van 41,8%. E-commerce zat in week 16 op het hoogste punt: het was 64,7% gegroeid (ten opzichte van week 6). Vanaf half mei (week 20, toen ook de bibliotheken weer opengingen) zat B2B weer in de lift. Bijzonder is dat de afzet via e-commerce sindsdien wel iets is afgenomen, maar op een hoger niveau zit dan voorheen.

Het digitale boek in coronatijd

Voor corona (week 6) was de afzetverdeling bij e-books: 41,6% voor e-bookverkoop en 58,4% voor e-bookuitleen. Waar we bij het fysieke boek de effecten tussen week 14 en 16 zagen optreden, was dit bij e-books al in week 12 en 13 zichtbaar. Uitleen verdubbelde bijna in week 12 en steeg door tot een hoogtepunt in week 16, waar het 116% meer was dan in week 6. Voor e-bookverkoop zat de piek een week later (week 13), maar ook daar was het 110,3% meer dan voor corona (week 6). Na die piek zakte de verkoop langzaam terug naar een niveau iets boven dat van pre-corona, met opnieuw een opleving in week 23 en 24 (Spannende Boeken Weken). Inmiddels zit het op het niveau van voor corona en iets boven dat van vorig jaar. Voor e-bookuitleen is dat anders. De aantallen daalden na de piek in week 16 ook, maar veel minder. Het niveau op dit moment is een stuk hoger dan dat van voor corona (week 6) en ook ruim boven dat van vorig jaar.

De afzet in coronatijd nader bekeken

Genres

Door corona zaten veel meer mensen thuis, sommigen zelfs zonder werk. Vakanties konden niet doorgaan en kinderen kregen thuisonderwijs. Hadden deze invloeden effect op de verkoop van bepaalde genres en in bepaalde kanalen (B2B, e-commerce, e-bookverkoop en e-bookuitleen)?

Wat viel op bij de fysieke winkels (B2B)?

Toen corona er net was, in week 12, daalden fictieboeken hard, net als reisboeken. Die laatste is logisch, het was immers onmogelijk geworden nog op vakantie te gaan. Thrillers en educatief namen juist toe

Wat viel op bij de online winkels (e-commerce)?

De e-commerceverkopen toe. Niet in alle genres. Reisboeken daalden, net als managementboeken. Kinderboeken, non-fictieboeken en boeken op het gebied van mens en ontwikkeling stegen het hardst.

Wat viel op bij e-books?

In de e-bookverkoop stegen de kinderboeken en thrillers. Bij e-bookuitleen waren het ook kinderboeken en thrillers en daarnaast andere fictieboeken.

Print on demand in coronatijd

POD (print on demand) kent twee vormen: single copy (één boek laten printen, als deze wordt besteld) en SPR (short print run: een oplage van enkele tientallen tot honderden exemplaren laten printen). De SPR-productie had last van de coronaperiode. Je ziet dezelfde trend in aantallen als bij de afzet het fysieke boek (B2B). Inmiddels gaat het SPR weer heel goed. Zo goed zelfs, dat het (net als voor corona) een ruime verdubbeling is ten opzichte van vorig jaar.

Kijken we naar single copy, dan zien we vanaf week 16 alweer een toename en sindsdien een blijvende stijging. Ruim boven het niveau van vorig jaar.

Single copy is veel stabieler dan SPR omdat dat meer (longtail) internetbestellingen betreft en minder last lijkt te hebben in de boekhandel.

Boekhandels in coronatijd

We hebben de afzetdata bekeken per gemeente (indeling van 2019). U kunt de verdeling zien pre-corona, mid-corona en post-corona. Alledrie even lange periodes (van vier weken) om een gewogen beeld te geven.


Daarnaast hebben we een analyse gemaakt van de leveringen aan de boekhandel door ons vervoersnetwerk (vervoer CB en vervoerspartners). Dit geven we weer op basis van levereenheden per plaats. Ook hier tonen we de data voor pre-corona, mid-corona en post-corona in drie even lange periodes (van vier weken) om een gewogen beeld te geven.

De ontwikkeling van het boekenlandschap in Nederland

Hierna volgen data, inzichten en trends in het Nederlandse boekenlandschap zoals u van ons gewend bent (zie Boekenbarometers 2019). Meerjarentrends en -weergaven, meestal getoond per kwartaal en ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar en de afgelopen 12 maanden in vergelijking met de 12 maanden daarvoor.

Algemene ontwikkeling

De totale fysieke markt is de afgelopen 12 maanden 1,5% gekrompen in vergelijking met de 12 maanden daarvoor. In Q2 zien we een stijging van 3,7% in vergelijking met Q2 2019.

Als we kijken naar alleen B2B (de verkoop in de fysieke boekhandel), dan zien we de afgelopen 12 maanden een krimp van 7,9% ten opzichte van de 12 maanden ervoor. Als we Q2 van dit jaar vergelijken met Q2 2019, dan doet B2B het 10,9% slechter.

Kijken we naar e-commerce, (de verkoop via het online kanaal), dan zien we voor de afgelopen 12 maanden een groei van 19,0% ten opzichte van de 12 maanden ervoor. Als we Q2 van dit jaar vergelijken met Q2 2019, dan doet e-commerce het zelfs 57,9% beter.

Het aandeel e-commerceverkoop op het totaal is gestegen naar 28,5% (dit was een jaar geleden 23,6%).

De totale fysieke markt heeft een aandeel van 91,7% op het totaal. Het andere deel (8,3%) is het aandeel e-bookverkopen. Dat is ten opzichte van een jaar geleden gestegen, toen was het nog 7,5%.

De e-bookverkoopt kent voor de afgelopen 12 maanden een groei van 10,2% ten opzichte van de 12 maanden ervoor. Als we Q2 van dit jaar vergelijken met Q2 2019, dan doet e-bookverkoop het zelfs 24,9% beter.

E-bookuitleen is nog verder gegroeid. Daar zien we voor de afgelopen 12 maanden een groei van 30,0% ten opzichte van de 12 maanden ervoor. Als we Q2 van dit jaar vergelijken met Q2 2019, dan doet e-bookuitleen het zelfs 69,1% beter.

Netto-omzet e-books

Net als de afzet is ook de netto-omzet van e-bookverkopen gegroeid. De afgelopen 12 maanden in vergelijking met de 12 maanden ervoor had een plus van 15,5%. Voor e-bookabonnementen was dit een plus van 50,8%. Kijkend naar het totaal aan digitale e-commerce (e-bookverkoop en e-bookabonnementen), dan hebben de abonnementen op dit moment een aandeel van 21,2%. Dit was een jaar geleden nog 17,1%.

Print on demand

POD (print on demand) kent twee vormen: single copy (één boek laten printen) en SPR (short print run: een oplage van enkele tientallen tot honderden exemplaren laten printen). De single copy afzet is in Q2 29,4% gegroeid ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar. Als we de afgelopen 12 maanden vergelijken met de 12 maanden ervoor, dan groeide het met 3,4%. Kijken we naar SPR, dan zien voor Q2 2020 een groei van 117,7% ten opzichte van Q2 2019. Voor de afgelopen 12 maanden in vergelijking met de 12 maanden daarvoor was de groei zelfs 171,8%. In totaal groeide POD in Q2 2020 met 57,9% ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar en met 37,1% voor de afgelopen 12 maanden in vergelijking met de 12 maanden daarvoor.

Trends in prijzen

De gemiddelde prijs van het fysieke boek blijft stijgen. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar is het fysieke boek 4,5% duurder geworden. Het e-book werd juist goedkoper: gemiddeld 2,6% goedkoper ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar. Een gemiddeld e-book is 42,2% goedkoper dan een gemiddeld fysiek boek.

Retouren

Normaal zien we bij de retouren een trend dat in Q3 het percentage het laagst is gedurende het jaar. Bijzonder is dan ook dat de retouren voor Q2 2020 bijna historisch laag zijn: 3,9%.

Overige grafieken voor afzet

Hieronder ziet u nog twee grafieken die de afzet laten zien, verdeeld over de verschillende genres en opgedeeld in prijsranges. Daar zijn geen opvallende verschuivingen in te zien ten opzichte van een half jaar geleden. Bij de genres blijven de ‘uitschieters’ romantiek bij e-bookverkopen en managementboeken bij online verkoop. De meeste e-books zijn te vinden in de prijsrange van € 8,00 tot € 9,99. Voor fysieke boeken zit dit op twee plekken: tussen €14,00 en €15,99 en tussen € 20,00 en € 21,99. Bekende prijspunten voor paperbacks en gebonden boeken.

Assortiment

Ook op het gebied van het assortiment is er niet veel veranderd. De grafieken hieronder laten de ontwikkeling van nieuwe titels en de beschikbaarheidsvormen van titels (alleen fysiek, zowel fysiek als digitaal of alleen digitaal) zien.

Over deze infographic

Publicatie juli 2020

Voor het gemak spreken wij in de boekenbarometer over pre-corona, mid-corona en post-corona. Waarbij de term post-corona duidt op de periode dat de overheid de maatregelen versoepelde en mid-corona op de periode met de meeste ziekenhuisopnames en slachtoffers.

CB heeft in Nederland en België een centrale positie in de distributie van fysieke en digitale boeken. CB verzorgt voor uitgevers de distributie en facturatie van fysieke en digitale boeken naar alle boekverkopers.

Deze infographic is samengesteld op basis van data van geregistreerde Nederlandstalige titels (algemene boeken) bij CB en de bewegingen hiervan. Druk- en zetfouten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder toestemming van CB.